Hoe zit het met de Bedenktijd van een Halal Hypotheek
Ingeval de murabaha wordt gebruikt ter financiering van de koop van een woning door een consument is het wettelijk recht op bedenktijd een risico voor de financier. Immers, consument-kopers van woningen kunnen gedurende drie dagen na de dag der terhandstelling van de ondertekende koopakte, de zogenoemde bedenktijd, het recht op ontbinding van de koop uitoefenen. De bedenktijd stelt de koper in de gelegenheid een deskundige in te schakelen en een overhaaste koopbeslissing te herstellen. Hiervan kan in beginsel niet ten nadele van de consument-koper worden afgeweken, waardoor de wa’ad geen effect sorteert.
Dat brengt met zich dat de financier het risico loopt dat de consument-koper de koop van de woning ontbindt, waardoor de financier achterblijft met een ongewenste woning op zijn balans. Als de financier geen zekerheid kan krijgen dat de cliënt zijn verplichting nakomt, dan heb ik niet de verwachting dat de murabaha onder huidig recht veelvuldig zal worden aangeboden.
Bovendien is het nog maar de vraag in hoeverre dit risico de winstmarge van de murabaha gaat beïnvloeden en daarmee de aantrekkelijkheid van de murabaha zal verlagen.
Uitzonderingen op de bedenktijd
Op de bedenktijd zijn twee uitzonderingen van toepassing. Vindt binnen de bedenktijd levering plaats, dan ligt daarin een afstand van deze ontbindingsbevoegdheid besloten, zo al niet van rechtsverwerking sprake is. Daarnaast kan de koper van een eenmaal ontstane bevoegdheid tot ontbinding afstand doen.
Beide uitzonderingen bieden geen soelaas voor de financier, omdat de financier niet op voorhand rechtsgeldig kan bedingen dat de cliënt afstand zal doen van zijn bedenktijd of voor de levering geen gebruik zal maken van zijn ontbindingsbevoegdheid.
Evenmin is het onder islamitisch recht mogelijk dat de financier de woning koopt onder de opschortende voorwaarde dat de koopovereenkomst met de cliënt niet wordt ontbonden binnen de bedenktijd.
In lijn met de strekking van de bedenktijd pleit ik voor een wettelijke uitzondering voor de murabaha in de vorm van verplichte inschakeling vooraf van een deskundige, zoals de notaris of makelaar.
Blijkens de parlementaire geschiedenis bij de invoering van de bedenktijd werd de hiervoor genoemde optie overwogen als alternatief voor de bedenktijd.
De wetgever gaf de voorkeur aan de bedenktijd, omdat het marktproces niet meer dient te worden beperkt dan, gelet op de wenselijkheid van een zo evenwichtig mogelijke verhouding tussen partijen, noodzakelijk is.
De verplichte inschakeling van een deskundige brengt naar mijn opvatting een verhouding voort die meer in evenwicht is, omdat kennis van islamitisch financieringsmethoden zoals de murabaha ontbreekt bij Nederlandse consumenten. Wereldwijd zijn de financieringsmethoden namelijk relatief nieuw en het beperkte aanbod hiervan leidt ook tot een gebrek aan kennis bij de consument.
De verhouding tussen een islamitische financiële onderneming en een consument-koper is in het geval van de murabaha niet in evenwicht, indien de consument-koper slechts de tijd heeft gehad om een deskundige in te schakelen.
Ik ben van mening dat de consument pas een weloverwogen beslissing kan nemen nadat hij daadwerkelijk is begeleid en bijgestaan door een deskundige die hem de juridische consequenties van de murabaha, zoals een eenzijdige koopverplichting en boetebeding ten behoeve van een goed doel, alsmede de financiële en fiscale aspecten heeft uitgelegd.
De consument-koper kan daarbij ook door de deskundige worden verzekerd van het halalaspect van de woningaanschaf.
